فراشپز- توت همانند آلبالو و زردآلو می‌توان آن را به شکل تازه یا خشک در دورهمی و میهمانی‌ها سرو کرد. افراد از دیرباز به مصرف این میوه ریز و سفید چه به صورت تازه و به چه صورت خشک علاقه‌مند بوده و اهمیت ویژه‌ای برای آن قائل هستند. این میوه سفید، اما شگفت‌انگیز تنها یک ماه از فصل بهار میهمان خانه‌هایمان است پس باید نهایت استفاده را از آن برد.
بهترین کار برای حفظ این میوه شیرین و مواد مغذی آن به کارگیری هنر دیرینه خشک کردن است. در این مقاله به صورت جامع به دلایل، روش‌ها، نحوه نگه‌داری و جزئیات خشک کردن توت خواهیم پرداخت.
دلایل خشک کردن توت سفید
خشک کردن توت در فصل بهار و تابستان یکی از بهترین روش‌ها برای استفاده طولانی مدت از این میوه سفید و خوشمزه است که نه تنها عطر و طعم بلکه کیفیت آن هم حفظ می‌شود. اگر شما هنوز برای خشک کردن این میوه ریز مردد هستید در ادامه می‌توانید دلایل خشک کردن توت را بخوانید:
ماندگاری بالا: با توجه به سرعت فاسد شدن توت، خشک کردن‌شان منجر به ماندگاری بالا و مصرف آن در فصول مختلف می‌شود.
حفظ مواد مغذی: از آن‌جا که توت خشک بهترین جایگزین قند‌های مصنوعی به حساب می‌آید پس با روش صحیح خشک کردن، می‌توان از بسیاری از مواد مغذی، ویتامین‌ها، آنتی اکسیدان‌ها و مواد معدنی آن بهره برد.
میان وعده سالم: با توجه به مواد مغذی و معدنی توت خشک نه تنها جایگزین قند‌های مصنوعی محسوب می‌شود بلکه سالم‌ترین میان‌وعده برای کوچک و بزرگ هم به حساب می‌آید که تاثیر به سزایی در رژیم غذایی‌شان دارد.
کاربرد متنوع: توت خشک علاوه بر آن که یک میان وعده سالم به حساب می‌آید، کاربرد‌های فراوانی به عنوان افزودنی صبحانه در غلات و اوتمیل، در تهیه دسر و شیرینی، طعم‌دهنده نوشیدنی مانند چای، غذاهای سنتی و تهیه آجیل هم دارد.
روش‌های خشک کردن توت سفید
توت از مغذی‌ترین میوه‌ها به حساب می‌آید که با خشک کردن آن در تمامی فصول سال می‌توان از خواص این میوه شگفت‌انگیز بهره‌مند شد. با انتخاب توت‌های رسیده، سالم، و بدون لک به بهترین شکل آنها را خشک کنید. ناگفته نماند که این روش‌ها علاوه بر توت سفید برای توت سیاه هم کاربرد دارد. در ادامه به روش‌های سنتی و مدرن خشک کردن توت اشاره خواهیم کرد تا با توجه به شرایط‌تان یکی از آنها را انتخاب کنید.
روش اول: خشک کردن توت سفید در آفتاب
این روش از سنتی‌ترین و کم هزینه‌ترین روش‌ها به حساب می‌آید که به راحتی در منزل خود هم می‌توانید آن را انجام دهید. تنها این نکته را در نظر داشته باشید که در این روش زمان بیشتری برای خشک کردن توت نیاز دارید. حال که تصمیم خود را گرفته‌اید توت‌ها را به روش سنتی خشک کنید ابتدا باید با آب سرد آنها را به آرامی بشویید. سپس برای جلوگیری از سیاه شدن توت‌ها بهتر است کمی آب لیمو به آب شست‌و‌شو اضافه کنید.
در ادامه توت‌ها را آب‌کشی کرده و روی یک پارچه حوله‌ای تمیز با فاصله از هم بریزید. اجازه دهید توت‌ها برای سه تا چهار روز در معرض نور آفتاب قرار بگیرند. در نهایت آنها را برای یک هفته در سایه پهن کنید. با این کار، توت‌ها در طول فرایند خشک شدن، دیگر در معرض رطوبت هوا قرار نخواهند گرفت.
نکات خشک کردن توت سفید با نور آفتاب
انتخاب مکان مناسب: بهتر است یک مکان آفتابی، تمیز و به دور از گرد و غبار برای خشک کردن توت انتخاب کنید تا به گرد و غبار آلوده نشوند؛ پس چه بهتر که سطوح مرتفعی مانند پشت بام یا بالکن را برای خشک کردن توت‌ها در نظر بگیرید.
آماده کردن پارچه: پارچه حوله‌ای، نخی یا متقال بهترین گزینه‌ها برای خشک کردن توت به حساب می‌آیند که می‌توانید یکی از آنها را داخل سینی، توری، سبد یا روی سطح مورد نظرتان پهن کنید. از سویی دیگر برای هوادهی بهتر به توت‌ها از توری‌های مخصوص خشک کردن میوه هم می‌توانید استفاده کنید.
چیدمان توت‌ها: در این مرحله توت‌های سفید را باید به شکل لایه‌ای نازک روی پارچه حوله‌ای یا سینی مد نظرتان بچینید. از روی هم قرار دادن توت‌ها باید اجتناب کنید؛ نه تنها زمان خشک کردن‌شان طولانی خواهد شد بلکه کپک هم خواهند زد.
محافظت از توت‌های خشک شده: از آن‌جا که توت‌ها را در پشت بام یا بالکن قرار می‌دهید بهتر است روی آنها را با یک پارچه نازک یا توری بپوشانید. با این کار علاوه بر جریان داشتن هوا، از نشستن گرد و غبار روی توت‌ها هم جلوگیری می‌کنید.
زمان خشک شدن توت‌ها: بهترین زمانی که برای خشک شدن توت‌های سفید با توجه به رطوبت هوا و شدت آفتاب می‌توان در نظر گرفت چهار روز تا یک هفته است. تنها به یاد داشته باشید که هر چهار روز یک بار باید توت‌ها را به آرامی زیر و رو کنید تا به شکل کاملا یکنواخت خشک شوند.
بررسی میزان خشک شدن توت: برای اطمینان از خشک شدن توت سفید باید به شکل آنها دقت داشته باشید که کمی چروکیده شده باشند. در نهایت با فشار دادن آنها هیچ آب و رطوبتی از توت‌ها خارج نشود. در نتیجه بافتی سفت و چسبناک خواهند داشت.
خنک کردن توت‌ها: آخرین نکته‌ای که برای خشک کردن توت سفید باید در نظر داشته باشید زمان خنک کردن‌شان است؛ باید اجازه دهید که توت‌ها در همان مکان کامل خنک شوند.
در صورت عدم رعایت موارد گفته شده برای خشک کردن توت، امکان از دست کیفیت، عطر و طعم آن وجود دارد. از دیگر معایب این روش سنتی می‌توان به زمان‌بر بودن آن اشاره داشت.
روش دوم: خشک کردن توت سفید با استفاده از دستگاه میوه خشک کن
اگر روش سنتی خشک کردن توت سفید را کمی زمان‌بر می‌دانید، بهترین راه حل برای شما استفاده از دستگاه خشک‌کن میوه است. به دلیل کنترل دما و رطوبت، این روش برای خشک کردن میوه‌ها به ویژه توت سریع‌تر و قابل اعتمادتر است. از سویی دیگر با کمک این دستگاه توت بیشتری را نسبت به روش سنتی می‌توان خشک کرد.
مکانیزم این دستگاه به این صورت است که آب توت‌ها با کمترین حرارت تبخیر و ویتامین موجود در آنها حفظ می‌شود. بهترین زمان خشک کردن توت با این دستگاه تنها یک روز است. المنت برقی موجود در این دستگاه حالت مشبکی دارد که به یکنواخت خشک شدن توت یا دیگر میوه‌ها کمک می‌کند. با این حال این نکته را در نظر داشته باشید که برای خشک کردن توت دمای دستگاه را روی ۷۵ درجه سانتی گراد تنظیم کنید. با این کار شما توت‌ها در مدت ۱۸ تا ۱۴ ساعت کامل خشک خواهند شد.
نکات خشک کردن توت سفید با دستگاه میوه خشک کن
چیدن توت‌ها در دستگاه: توت‌های سفید را بعد از شستن باید به صورت یک لایه نازک روی سینی دستگاه خشک‌کن بچینید. دقت داشته باشید که سینی را بیش از حد پر نکنید تا کامل همگی خشک شوند.
تنظیم دما و زمان دستگاه میوه خشک کن: زمان و دمای لازم برای خشک کردن هر میوه‌ای نسبت به دیگری کاملا متفاوت است پس قبل از هر کاری دستورالعمل آن را با دقت بخوانید. به صورت کلی برای خشک کردن توت نیاز است که دما را چیزی بین ۶۰ تا ۵۰ درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید. با توجه به مدل دستگاه و میزان رطوبت توت‌ها، مدت زمان خشک کردن توت‌ها هم متفاوت است به همین خاطر گاهی این فرایند هشت تا ۱۲ ساعت طول می‌کشد.
چرخاندن سینی: برای یکنواخت خشک شدن توت‌ها باید سینی دستگاه را هر چند ساعت یکبار بچرخانید تا حرارت به صورت یکسان همه جا پخش شود.
میزان خشکی توت‌ها در دستگاه: زمانی که توت‌ها حالت چروکیده به خود گرفتند و فاقد رطوبت بودند می‌توان آنها را کامل خشک در نظر گرفت.
خنک کردن توت خشک شده: در مرحله پایانی باید توت‌ها را از دستگاه خارج کنید و برای ساعتی اجازه دهید در دمای محیط کامل خنک شوند.
در حالی که نمی‌توان خشک کردن توت مرغوب در حجم بالا و عدم تغییر در عطر و طعم را با این دستگاه انکار کرد، اما عدم دسترسی همگان و خرید میوه خشک‌کن را می‌توان بزرگترین عیب این روش دانست.
روش سوم: خشک کردن توت سفید در فر
در صورت نبود دستگاه میوه خشک‌کن در منزل یا نداشتن زمان کافی برای خشک کردن توت سفید به روش سنتی، بهترین کار استفاده از فر است. با این حال این نکته را در نظر داشته باشید که کنترل دما و حرارت در فر نسبت به دیگر روش‌ها کمی دشوارتر است.
در این روش خانگی باید مانند طرز تهیه کیک ساده ابتدا فر را روشن کنید تا کمی گرم شود سپس یک کاغذ روغنی داخل سینی فرتان پهن کنید. حال توت‌های شسته شده را به آرامی و با فاصله از یکدیگر داخل سینی بچینید. دمای فر را باید بین ۸۰ تا ۷۰ درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید. در نهایت با گذشت سه ساعت می‌توانید توت‌های خشک شده را بیرون بیاورید.
ناگفته نماند که میزان خشکی و نگه‌داری توت‌ها در فر کاملا به خودتان بستگی دارد. در آخر سینی فر را برای پنج روز در دمای محیط قرار دهید تا کامل خنک و رطوبت آنها از بین برود.
نکات استفاده از فر در خشک کردن توت سفید با کمک فر
آماده سازی فر: فر را قبل از هر کاری باید آن را با کمترین دمای ممکن مانند ۶۰ تا ۵۰ درجه سانتی‌گراد روشن کنید تا خوب گرم شود. سپس برای نچسبیدن توت‌ها در سینی فر کاغذ روغنی کف آن پهن کنید.
چیدمان توت‌ها: توت‌ها را بعد از شستن باید با فاصله از یکدیگر و به صورت لایه‌ای نازک داخل سینی فر بچینید. شما می‌توانید سینی‌ها در دو طبقه فر بگذارید تا همگی آنها خشک شوند.
خشک کردن در فر: با به پایان رسیدن زمان خشک شدن توت‌های سفید، بهتر است در دستگاه را حدود یک تا دو سانتی‌متر باز بگذارید تا رطوبت آن خارج شود. این کار به خشک شدن توت‌ها در سریع‌ترین زمان کمک خواهد کرد.
زیر و رو کردن توت‌های سفید: مهم نیست توت‌ها با چه روشی خشک می‌شوند، اما برای خشک شدن یکنواخت و کامل از زیر و رو کردن آنها نباید غافل شوید. پس هنگام خشک شدن توت‌ها در فر باید آنها را هر ۳۰ تا ۶۰ دقیقه یکبار به آرامی زیر و روشان کنید.
زمان خشک شدن توت‌های سفید: در صورت استفاده از فر، خشک شدن توت‌ها دمای فر، میزان رطوبت توت‌ها و البته به خودتان بستگی دارد که نرم دوست دارید یا سفت. با این حال بهترین زمانی که برای این کار می‌توان در نظر گرفت بین ۴ تا ۲ ساعت است. تنها باید مراقب باشید که توت‌های سفید و خوشرنگ‌تان نسوزند.
خنک کردن توت: با بررسی میزان خشکی توت‌ها باید آنها را برای دو تا سه روز در معرض دمای محیط قرار دهید تا خنک شوند.
با آن‌که خشک کردن توت در فر منجر به بالا بردن سرعت اولیه خشک شدن و عدم آلوده شدن آن می‌شود، معایبی مانند مصرف بالای برق، تغییر در عطر و طعم و تولید توت خشک در حجم کم را هم دارد.
روش چهارم: خشک کردن توت سفید در مایکروفر و توستر
یکی دیگر از روش‌های مدرن و سریع برای خشک کردن توت، مایکروفر است. با کمک مایکروفر توت‌ها نه تنها سریع‌تر خشک می‌شوند بلکه زمان و دما تاثیر منفی روی عطر و طعم توت‌ها ندارد. با این حال باید در نظر داشته باشید که ظرفیت مایکروفر‌ها نسبت به فر و دیگر روش‌ها کمتر است و باید در چند نوبت توت‌ها را خشک کنید.
مدت زمانی که برای خشک کردن توت‌ها باید در نظر بگیرید چیزی بین سه تا پنج دقیقه است.
نکات خشک کردن توت سفید با مایکروفر و توستر
ظرف مناسب: برای خشک کردن توت در مایکروفر یا توستر بهترین گزینه استفاده از همان سینی صاف دستگاه است و به هیچ عنوان نباید از ظروف فلزی یا تزئینی برای این کار استفاده کنید.
چیدمان مناسب توت‌ها: برای استفاده از سینی مایکروفر این نکته را حتما مد نظر داشته باشید که توت‌ها را با فاصله از هم بچینید تا نسوزند.
قدرت مایکروفر: مهم نیست از مایکروفر استفاده می‌کنید یا توتسر؛ برای خشک کردن توت‌ها دمای دستگاه را باید در پایین‌ترین حالت ممکن بگذارید. پس قرار دادن دما روی حالت یخ‌زدایی «Defrost» کار را برایتان راحت‌تر می‌کند. دمای بالای دستگاه، توت‌ها را سفت و سوخته خواهد کرد.
تنظیم زمان: با توجه به دما و رطوبت توت‌ها برعکس دیگر روش‌ها با کمترین زمان ممکن یعنی ۳۰ ثانیه تا یک دقیقه این فرایند را شروع و هر بار این زمان را تکرار کنید تا به نتیجه دلخواه برسید.
خشک کردن توت‌ها: در خشک کردن توت‌ها با کمک مایکروفر و توستر حتما این نکته را در نظر داشته باشید که باید به صورت تدریجی و در چند مرحله صورت بگیرد. در ادامه با خارج کردن سینی، توت‌ها باید هم حالت خشک و هم نرم داشته باشند. حال آنها را به آرامی زیر و رو کنید تا ادامه فرایند به صورت یکنواخت صورت بگیرد. این کار را باید هر بار تکرار کنید تا توت‌ها به آن درجه از خشکی مدنظرتان برسند. تنها دقت داشته باشید که استراحت کوتاهی به توت‌ها بدهید تا رطوبت‌شان خارج شود.
در کنار برشمردن مزایای این روش مانند سرعت بالا و عدم آلوده شدن توت‌ها، می‌توان مصرف بالای برق و تولید در حجم کم را از بزرگترین معایب آن به حساب آورد.
روش پنجم: خشک کردن توت سفید با دستگاه هواپز
یکی از روش‌های مدرن برای جایگزین روش‌های سنتی خشک کردن توت، استفاده از دستگاه هواپز است. این روش نسبت به روش‌های دیگر سریع‌تر و کارآمدتر است چرا که گردش یکنواخت هوای داغ، رطوبت توت‌ها را بهتر تبخیر و سریع‌تر خشک می‌کند.
نکات استفاده از هواپز برای خشک کردن توت‌ها
دمای پایین: در استفاده از هواپز دقت داشته باشید که دما در پایین‌ترین حالت خود باشد.
بررسی مداوم: از آن جا که زمان مورد نیاز برای خشک کردن توت‌ها در هواپز نسبت به فر خیلی کوتاه‌تر است باید مدام وضعیت توت‌ها را بررسی و آنها را زیر و رو کنید.
استفاده از کاغذ روغنی سوراخ‌دار: برای تمیز نگه داشتن توری دستگاه و نیافتادن توت‌های کوچک بهتر است که از کاغذ روغنی سورخ‌دار استفاده کنید. استفاده از این کاغذ‌ها جریان هوا را هنگام خشک کردن توت‌ها مسدود نمی‌کند. نکته دیگر آن‌که هر بار باید مقدار کمی توت در دستگاه قرار دهید تا نتیجه بهتری به دست آید.
در آخر از مزایا استفاده از این دستگاه می‌توان به سرعت بالا، مصرف انرژی کمتر، گردش یکنواخت هوا و مناسب برای مقادیر کم اشاره کرد در حالی که نیاز به بررسی مداوم و ظرفیت محدودتری نسبت به دیگر روش‌ها دارد.
نحوه نگه داری توت خشک
برای حفظ و نگه‌داری توت خشک قبل از هر چیزی باید مراقب باشید که در معرض نور آفتاب قرار نگیرند. پس نیاز است که با گذشت چهار روز حتما آن را برای یک هفته تا ۱۰ روز در سایه بگذارید. از سویی دیگر توت‌ها چه توت سفید چه سیاه نباید خیلی رطوبت داشته باشند. حال برای نگه‌داری طولانی مدت توت خشک باید آنها را در یک ظرف شیشه‌ای در بسته بریزید و در محیطی تاریک، اما خنک بگذارید. در آخر آن که برای استفاده‌های طولانی مدت می‌توانید ظرف‌هایتان را در فریزر یا یخچال بگذارید.
منبع: کاله
