قاتق بنه؛ غذای اصیل کرمان با ۱۲ خواص ویژه برای سلامتی بدن
بَنِه یا پسته کوهی میوه‌ای سنتی و پرخاصیت است که در مناطق کوهستانی ایران، به‌ویژه کرمان، استفاده می‌شود. از این میوه که سرشار از مواد مغذی است و فواید زیادی برای سلامتی دارد، غذایی با نام قاتق بَنِه تهیه می‌شود.
فراشپز- قاتق بَنِه (یا آب بَنِه) یکی از غذاهای سنتی و مقوی استان کرمان است که از بَنِه (پسته کوهی) تهیه می‌شود. این غذا ساده، مغذی و پرخاصیت است و برای تقویت کبد، طحال، اعصاب و درمان دردهای مفصلی مفید است.
بَنِه معمولاً در اواخر تابستان برداشت می‌شود و پس از خشک کردن، برای پخت این غذا استفاده می‌گردد. قاتق بَنِه را اغلب با نان محلی مانند نان کرنو، کماچ یا نان تابه‌ای سرو می‌کنند و می‌توان آن را با پیاز خام، رب انار، ترب یا مغز گردو همراه کرد تا طعم بهتری بگیرد.
اقلام مورد نیاز برای تهیه قاتق بَنِه
بَنِه (پسته کوهی خشک): ۲۰۰ تا۳۰۰ گرم
پیاز: ۱ تا ۲ عدد متوسط
نعناع خشک: ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری
زردچوبه: ۱ قاشق چای‌خوری
نمک و فلفل سیاه: به مقدار لازم
روغن (ترجیحاً روغن بَنِه یا مایع روغن): به مقدار لازم
رب انار (اختیاری): ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری
آب جوش: ۳ تا ۴ لیوان
زمان پخت برای این غذا در حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه در نظر گرفته شده و کالری تقریبی هر وعده ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلوکالری است.
چگونگی تهیه قاتق بَنِه
آماده‌سازی بَنِه
بَنِه‌های خشک را خوب بشویید تا شیره و طعم تند پوسته آن برطرف شود. سپس در هاون یا آسیاب بکوبید (نه خیلی ریز، تا پوسته و مغز جدا شود). بَنِه‌های کوبیده‌شده را در ظرف بزرگی بریزید و ۳-۴ لیوان آب جوش به آن اضافه کنید. خوب هم بزنید و ۱۰ تا ۱۵ دقیقه صبر کنید تا مغز بَنِه روی آب بیاید و پوسته‌های چوبی ته‌نشین شود. مایع رویی (شیره بَنِه) را صاف کنید و نگه دارید. (این مایع پایه قاتق است.)
تفت پیاز و ادویه
پیاز را نگینی یا خلالی ریز خرد کنید و در تابه با کمی روغن تفت دهید تا سبک و طلایی شود (پیاز را نسوزانید). زردچوبه، نمک و فلفل سیاه را اضافه کنید و هم بزنید.
اضافه کردن نعناع
نعناع خشک را به پیاز اضافه کنید و فقط ۱ تا ۲ دقیقه تفت دهید (نعناع را زیاد سرخ نکنید، وگرنه تلخ می‌شود).
پخت قاتق
مایع صاف‌شده بَنِه را به تابه اضافه کنید و شعله را متوسط کنید. بگذارید ۵ تا۱۰ دقیقه بجوشد تا غلیظ شود. اگر دوست دارید، رب انار را در انتها اضافه کنید تا طعم ترش و خوش‌رنگی بگیرد. شعله را خاموش کنید (غذا نباید زیاد بجوشد، وگرنه طعم آن تغییر می‌کند).
سرو غذا
قاتق بَنِه را داغ یا ولرم سرو کنید. پیاز خام رنده‌شده یا حلقه‌ای، ترب رنده‌شده و مغز گردو را کنار آن بگذارید تا هر کس به ذائقه خود اضافه کند. به یاد داشته باشید که این غذا را با نان محلی کنید (این غذا بدون قاشق و با دست خورده می‌شود).
خواص بَنِه (پسته کوهی) برای سلامتی
بَنِه یا پسته کوهی میوه‌ای سنتی و پرخاصیت است که در مناطق کوهستانی ایران، به‌ویژه کرمان، استفاده می‌شود. این میوه سرشار از مواد مغذی است و فواید زیادی برای سلامتی دارد. در زیر به مهم‌ترین خواص بَنِه برای سلامتی اشاره می‌کنیم:
۱. تقویت سیستم ایمنی
بَنِه سرشار از ویتامین‌های A، B، C و E و آنتی‌اکسیدان‌هاست که به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند و بدن را در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها مقاوم‌تر می‌کند.
۲. سلامت گوارش
فیبر موجود در بَنِه به بهبود هضم غذا، پیشگیری از یبوست و تنظیم حرکات روده کمک می‌کند.
در طب سنتی، بَنِه برای درمان مشکلات گوارشی مانند نفخ و سوءهاضمه استفاده می‌شود.
۳. تقویت کبد و طحال
بَنِه به دلیل ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی، به سم‌زدایی کبد و بهبود عملکرد طحال کمک می‌کند.
در غذاهایی مانند قاتق بَنِه، از آن برای تقویت کبد در بیماران مبتلا به مشکلات کبدی استفاده می‌شود.
۴. سلامت قلب و عروق
بَنِه حاوی اسیدهای چرب غیراشباع (مانند امگا-۳) است که به کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) کمک می‌کند.
پتاسیم موجود در بَنِه به تنظیم فشار خون و کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.
۵. تقویت استخوان‌ها و مفاصل
بَنِه منبع خوبی از کلسیم، منیزیم و فسفر است که برای سلامت استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان مفید است.
در طب سنتی از بَنِه برای کاهش دردهای مفصلی و روماتیسم استفاده می‌شود.
۶. درمان کم‌خونی
بَنِه حاوی آهن و ویتامین B است که به تولید گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند و برای افراد مبتلا به کم‌خونی، به‌ویژه زنان باردار، مفید است.
۷. تقویت اعصاب و کاهش استرس
ویتامین‌های گروه B (به‌ویژه B۱ و B۶) در بَنِه به بهبود عملکرد سیستم عصبی و کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کنند.
منیزیم موجود در آن به آرامش عضلات و بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند.
۸. تقویت قوای جسمی
در فرهنگ کرمانی، بَنِه به‌عنوان یک ماده مقوی برای تقویت قوای جسمی و افزایش انرژی در مردان و زنان شناخته می‌شود.
ترکیبات مغذی آن به بهبود سلامت عمومی و افزایش استقامت بدن کمک می‌کند.
۹. خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی
روغن بَنِه خاصیت ضدباکتریایی و ضدقارچی دارد و در درمان زخم‌ها و عفونت‌های پوستی کاربرد دارد.
ترکیبات فنولیک بَنِه به کاهش التهاب در بدن کمک می‌کنند.
۱۰. مناسب برای زنان باردار و شیرده
بَنِه به دلیل داشتن مواد مغذی مانند آهن، کلسیم و اسیدهای چرب، برای تقویت بدن زنان باردار و شیرده مفید است.
مصرف متعادل آن می‌تواند به رشد جنین و افزایش شیر مادر کمک کند.
۱۱. سلامت پوست و مو
ویتامین E و آنتی‌اکسیدان‌های بَنِه به جوان‌سازی پوست، کاهش چین‌وچروک و تقویت فولیکول‌های مو کمک می‌کنند.
روغن بَنِه برای مرطوب کردن پوست و درمان خشکی استفاده می‌شود.
۱۲. منبع انرژی برای ورزشکاران
بَنِه به دلیل کالری بالا و وجود کربوهیدرات‌های پیچیده، پروتئین و چربی‌های سالم، یک منبع انرژی عالی برای ورزشکاران و افرادی با فعالیت بدنی زیاد است.
نکات احتیاطی
مصرف متعادل: بَنِه کالری بالایی دارد و مصرف بیش از حد ممکن است باعث افزایش وزن شود.
حساسیت: برخی افراد ممکن است به بَنِه حساسیت داشته باشند، بنابراین در صورت بروز علائم آلرژیک (مانند خارش یا تورم)، مصرف را قطع کنید.
کیفیت بَنِه: از بَنِه تازه یا خشک‌شده باکیفیت استفاده کنید و از خرید بَنِه‌های کهنه یا نامرغوب خودداری کنید.
نحوه مصرف
بَنِه به‌صورت خام، خشک، پودرشده یا به شکل روغن در غذاها (مانند قاتق بَنِه) و دمنوش‌ها استفاده می‌شود.
در کرمان، اغلب با نان محلی، رب انار، پیاز یا گردو سرو می‌شود تا طعم و خواص آن تقویت شود.
منبع: ایرنا
